جیران در لیست گونه‌های منقرض شده استان اردبیل/شکارچیانی که زندگی آهوان دشت مغان را چپاول کردند

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ حیوانی سریع با قابلیت دویدونی به سرعت 80 کیلومتر در ساعت، هنگام فرار مسیر مشخصی را در نظر گرفته و حتی با دیدن انسان یا اتومبیل مقابل خود، حاضر به تغییر مسیر نیست و همین خصوصیت او باعث شده که چپاول‌گران عرصه حیات وحش با شکار بی‌رویه آن، جمعیت ساکن این گونه در دشت مغان اردبیل را به انقراض برسانند.

صحبت از آهو یا همان جیرانی است که مردم اردبیل بسیار از آن یاد کرده و از نبودش افسوس می‌خورند.

**جیران اردبیل در لیست گونه‌های منقرض شده

 سال 1331 در دشت مغان از توابع اردبیل تعداد 250 رأس آهو سرشماری شده بود که در سال 1356 و اوایل 1357 جمعیت این گونه به 25 رأس رسید و در سال 1358 نیز این تعداد به 6 رأس کاهش یافت و تلاش کارشناسان و محیط‌‌‌‌‌ بانان در جهت ردیابی آن در بهار 1359 به نتیجه نرسید و از آن تاریخ به بعد آهو(جیران) در لیست گونه‌های منقرض شده استان اردبیل جا خوش کرده است.

**تلاش برای احیای آهوی دشت مغان 

اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل در سال 1389 با ثبت رساندن دشت مغان به عنوان منطقه حفاظت شده و با فنس کشی محدوده‌ای به مساحت 40 هکتار در درون همین منطقه و در نزدیکی روستای علملو شهرستان پارس آباد، نسبت به انتقال تعدادی آهو از دشت سهرین استان زنجان اقدام و به شکل نیمه طبیعی درصدد احیای آهوی دشت مغان شده‌است.

**شکار بی‌رویه و خداحافظی نسل آهو 

مهمترین دشمن طبیعی آهو؛ یوز، گرگ و کاراکال است، اما دلیل کاهش جمعیت و حتی انقراض آن در استان اردبیل مواردی از جمله؛ شکار بی‌رویه‌ای که اغلب به وسلیه موتور سیکلت و اتومبیل در روز وشب است و البته تبدیل زیستگاه‌ها به اراضی کشاورزی نیز از دیگر دلایل این امر گزارش شده است.

**وضعیت فعلی آهو در کشور

تا اواخر سال 1350 تعداد زیادی آهو در اغلب دشت‌های کشور مشاهده شده بود،اما اکنون نسل آن در تمامی مناطق که تحت حفاظت نیستند از جمله دشت مغان نابود شده و در حال حاضر بیشترین جمعیت آن در پارک ملی استان فارس، پارک گلستان و مناطق حفاظت شده بیدوئیه در کرمان، کالمند یزد، شیراحمد در خراسان رضوی، جزیره خارک در بوشهر و سهرین زنجان وجود دارد.

**عادتی از آهو که منجر به سهولت در شکارش می‌شود

آهو ها در هنگام فرار، مسیر مشخصی را در نظر می‌گیرند و حتی با دیدن انسان یا اتومبیل در مقابل خود حاضر به تغییر مسیر نیستند شکارچیان از این خصوصیت آهوها استفاده کرده، زاویه حرکت و سرعت اسب، اتومبیل یا موتور سیکلت خود را طوری تنظیم می‌کنند  که در مسیر عبور آهوها قرار بگیرند.

در روش سنتی شکار آهو( آهو گردانی) ، تعدادی شکارچی با در نظر گرفتن جهت وزش باد در مسیر احتمالی عبور این گونه‌ها استتار کرده، سپس یک شخص با تجربه که آهو گردان نامیده می‌شود، از پشت به‌ آهوها نزدیک و طوری آن‌ها را هدایت می‌کند که از مسیری که شکارچیان کمین کرده‌اند عبور کند.

**از تغذیه آهو تا مشخصاتش 

آهوها معمولا از علوفه و بوته‌ها تغذیه می‌کنند، اما  گاهی اوقات در فصل پاییز و زمستان که علوفه سبز و کمیاب است و در مناطقی که از  امنیت کافی برخوردار باشد به مزارعی نظیر گندم، یونجه، چغندر و صیفی‌جات رفته و در آن مکان تغذیه می کنند.

 نرهای این گونه، شاخ‌های نسبتا بلندی دارند که در محل اتصال به سر، به هم نزدیک  می‌شوند، پس به طرف بالا از هم فاصله گرفته و انحناء پیدا می‌کنند، طوری که نوک شاخ‌ها قدری به سمت داخل پیچیده و شکل آن‌ها قدری s مانند و از مقابل شبیه به چنگ است.

ماده این گونه نیز معمولا فاقد شاخه است و در فصل تابستان موهای آن کوتاه و شنی رنگ و در زمستان بلندتر و متمایل به قهوه‌ای است.

زیر بدن و کفل‌ها سفید، موهای دم نسبتا بلند و سیاه رنگ، رنگ آهوهای  پیر تر به خصوص نرها روشن‌تر و گاهی کرم‌ رنگ، زیر گلوی آن‌ها به ویژه نرها برآمدگی گواتر مانندی مشاهده می‌شود.

طول سر و تنه 90 تا 130 سانتی‌متر، دم 16 تا 21 سانتی‌متر، ارتفاع 70 سانتی‌متر و وزن آن‌ها 20 تا 45 کیلوگرم است.

مناطق اسیتیپی و نیمه بیابانی و اغلب دشت‌های کشورمان به عنوان زیستگاه این گونه شناخته شده و پراکنش جهانی آن در عربستان، پاکستان، تب، ترکمنستان و ترکیه است.

**عادات زندگی آهوان 

روزها و برخی اوقات شبها فعال هستند و به شکل اجتماعی در گله‌های کوچک و بزرگ دیده می‌شوند، معمولاًً در فصل زمستان از مناطق سردسیر به مناطق گرم‌تر مهاجرت می‌کنند.

تا چندین سال قبل  با سردشدن هوا، هزاران رأس آهو از دشت‌‌های زنجان و قزوین مانند دشت سهرین به مناطقی مانند سیاه پرده واقع در منطقه حفاظت شده کویر و دشت‌های مجاور آن مهاجرت می‌کردند.

**تولید مثل آهو 

در مناطق گرمسیری، اوایل پاییز و در مناطق سردسیری، در اواخر پاییز اقدام به تولید مثل می‌کنند، مدت آبستنی آن‌ها حدود 170 روز است.

آهوی ماده یک تا دو بچه می‌زاید، در چند روز اول بچه‌ها را بین بوته‌ها مخفی می‌کند ولی در موقع چرا زیاد از آنها فاصله نمی‌گیرد، چنانچه دشمن به بچه‌ها نزدیک شود مادر با حرکات مختلف سعی در جلب نظر و دور کردن دشمن از فرزندانش را دارد.

بچه آهوها تا حدود پنج ماهگی شیر می‌خورند ، پس از یک ونیم سالگی بالغ و حدود 12 سال عمر می‌کنند.

انتهای پیام/