"فرهنگ" دغدغه فراموش شده دولت‌ها

در چند روز گذشته محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در نشست خبری خود با اصحاب رسانه با اشاره به نارضایتی رهبر انقلاب در عرصه فرهنگ اظهار کرد: همه ما نسبت به عدم رضایت رهبری احساس مسئولیت کرده و تلاش می‌کنیم که شاهد رشد و ارتقاء فرهنگی جامعه باشیم.

وی افزود: در سال گذشته بالغ بر 5 هزار و 300 میلیارد تومان اعتبارات فرهنگی از سوی دولت در نظر گرفته و 75 درصد این مبلغ به نهادهای دولتی پرداخت شد که دولت بر این نهادها هیچ کنترلی ندارد بر این اساس باید نسبت به نهادهای غیردولتی که از اعتبارات دولتی استفاده کرده و برون‌داد فعالیت‌های آن عدم رضایت رهبری را به همراه دارد توجه و نظارت دقیق‌تری  کرد. 

باتوجه به سخنان سخنگو دولت 75درصد اعتبارات فرهنگی که دولت به نهادهای دولتی پرداخت کرده زیر ذره بین‌اش نیستند مولفه‌ای که امروزه بيشترين سرمايه‌گذاری دشمنان بر روی آن است و تاثير بسزایی در ميان افراد جامعه دارد متاسفانه مغفول مانده است.

بدون شک توجه به ارزش‌ها و آرمان‌های دینی و ضرورت پیشرفت فرهنگی و عدالت اجتماعی مستلزم برنامه ریزی بلندمدت و صرف هزینه است سیاستگذاری نیز در این حوزه باید کارآمد بوده و نگاه دغدغه‌مند می‌تواند به گسترش آن کمک کند در غیر این صورت امکان موفق شدن در این حوزه غیرممکن خواهد بود.

 متاسفانه برخی در مسائل مهم مربوط به سرنوشت کشور عزم راسخ ملت را به هم زده و به جای احساس عزت و اعتماد به نفس ملی احساس حقارت ملی را به آنها تزريق می‌کنند و در این میان شبهه افکنی جای ايمان راسخ  و بی‌اعتقادی جای تلاش و همت بلند می‌نشیند.

در این راستا یکی از مهم‌ترين فعاليتی که در عرصه فرهنگی با توجه به تلاش دشمنان برای تهاجم فرهنگی و رخنه فرهنگی در داخل کشور بايد صورت گيرد تلاش برای تقويت و ترويج فرهنگ دينی و ميهنی از طريق آموزش و تيلبغات در رسانه‌ها و  مدارس است که می‌تواند جامعه را به سلاح فرهنگی مجهز ساخته و سد محکمی در مقابل جنگ نرم دشمن ايجاد نمايد.

چنانکه مقام معظم رهبری نيز در اين رابطه می‌فرمايند: «دستگاه‌های رسمی فرهنگی کشور بايستی وظايف خود را در مقابل اينها انجام دهند. برخی وظايف ايجابی و برخی دفاعی است. هر دو بايد انجام شود. اينجور نباشد که دستگاه های تبليغاتی کشور ما چه آنها که مربوط به دولتند مستقيم و چه آنها که مستقيم مربوط نيستند، از هوچی گری رسانه های بيگانه يا رسانه‌هایی که زبان بيگانه را در کام خود دارند، از هوچيگری آنها بهراسند. رفتارشان را با آنها نبايد تنظيم کنند. »

بر این اساس آنچه که در رابطه با مسئله فرهنگ مهم است افزايش آگاهی و حساسيت جامعه نسبت به مسائل و معضلات فرهنگی و راه‌های مقابله با آن است که می‌تواند بدنه جامعه و به خصوص قشر جوان را نسبت به نفوذ فرهنگی غرب ايمن سازد و اين امر حاصل نمی‌شود مگر اينکه متوليان فرهنگ جامعه قدم‌های جدی و کارسازی را در رابطه با شناسندن معضلات فرهنگی و راه‌های مقابله با آن به عمل آوردند چرا که شالوده حیات فردی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دفاعی ما وابسته به اهمیت دادن به فرهنگ است.

سیدرضا صالحی امیری معاون رئیس جمهور در مورد اولویت‌های فرهنگی کشور، با اعلام اینکه در برنامه ششم توسعه رویکردهای فرهنگی دولت برای یک دوره 5 ساله تعریف شده است، اظهار کرد: ما به تدوین یک برنامه جامع و استراتژیک فرهنگی با رویکرد بلند مدت نیاز داریم.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران فرهنگ را یک مجموعه جامع دانست و تصریح کرد: مباحثی تحت عنوان مدیریت استراتژیک فرهنگی، هویت فرهنگی، اخلاق و فرهنگ، صنعت و فرهنگ و دیگر عوامل مجموعه گسترده‌ای است که باید در یک چارچوب جامع، کل نگر، همه جانبه نگر و با رویکرد بلند مدت  دیده شود.

وی تأکید کرد: در غیر این صورت وقتی که به حوزه فرهنگ بدون دید کلان نگاه کنیم عملا به مقصد نمی رسیم. بنابراین وقتی ما می‌خواهیم از فرهنگ صحبت کنیم، باید نتیجه کل فعالیت‌های فرهنگی به توسعه فرهنگی، یعنی توسعه فضیلت، اخلاق، دانش، همدلی، هم نوایی و هم‌گرایی منجر شده و در مجموع فرهنگ به عنوان بستر توسعه در جامعه شناخته شود.

صالحی امیری با تأکید بر اینکه برنامه ششم توسعه فراتر از احکامی است که به مجلس شورای اسلامی فرستاده شده است، ادامه داد: حوزه مباحث فرهنگی به صورت جدی در دولت دیده شده است. مباحث حوزه میراث فرهنگی، توریسم، گردشگری، نشر، کتاب، سینما، موسیقی، سرمایه اجتماعی و مجموعه مباحث حوزه فرهنگی در برنامه ششم دیده خواهد شد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: دولت تدبیر امید یک رویکرد بلند مدت بدون نگاه تبلیغاتی را به فرهنگ آغاز کرده است. یعنی این دولت فرهنگ را معادل تبلیغات نمی بیند. بلکه فرهنگ یک امر بنیادی، ریشه ای و هویتی است و باید آن را در همه اجزا و شئون نظام سیاسی، اجتماعی، اقتصادی نیز ببنیم.

وی با اشاره به اینکه فرهنگ جدا از سایر مجموعه‌ها نیست، خاطر نشان کرد: در یک نظام شبکه ای فرهنگ به اقتصاد، سیاست و جامعه روح می دمد؛ و اقتصاد، سیاست و جامعه در ذیل فرهنگ حیات پیدا خواهند کرد. از این منظر رویکرد دولت یک رویکرد شبکه‌ای و منسجم به فرهنگ، سیاست، اقتصاد و جامعه است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان موضوع مهم دیگری که همواره باید مورد توجه قرار گیرد لایحه برنامه ششم توسعه دولت است این لایحه در حالی تدوین و در نهایت از سوی سازمان مدیریت به دولت ارائه شده که فرهنگ نقش محدودی در این لایحه دارد و عملاً به طرح کلیات درباره فرهنگ در کنار سایر حوزه‌ها پرداخت شده و هیچ هدف گذاری جدی برای این حوزه صورت نپذیرفته است.

پس از برنامه چهارم توسعه که به شدت رویایی و با توجه به شرایط کشور غیرقابل تحقق بود، برنامه پنجم توسعه تا حدودی معقول‌تر نوشته شده بود. با این وجود بخش وسیعی از برنامه پنجم نیز همچون برنامه چهارم اجرایی نشد، این عدم اجرای بخشی از سیاست‌های دو برنامه پیشین در حوزه‌های نظیر فرهنگ به مراتب پررنگ‌تر بخش‌های سیاسی و اقتصادی بود و اساساً سرمایه گذاری متناسب با هدف‌گذاری‌ها صورت نپذیرفت.

در نهایت بدون بررسی علل ناکامی اجرای دو برنامه توسعه پیشین، برنامه‌های پنج ساله توسعه کشور، برنامه ششم تنظیم شد که مشابه برنامه‌های دوم و سوم توسعه بسیار محافظه کارانه به نگارش در آمده و تکالیف را در بخش‌های مختلف به ویژه در بخش فرهنگی بسیار کلی ذکر کرده تا شاید بدین طریق امکان تحققش ممکن شود اما در نهایت با این برنامه، تحول عمیقی در حوزه‌های مختلف از جمله فرهنگ رخ نمی‌دهد. 

با این اوصاف می‌توان فرهنگ را دغدغه فراموش شده این روزهای دولت و مردمی دانست که مشکلات اقتصادی و معیشتی خود را دلیلی بر عدم توجه به فرهنگ می‌دانند غافل از آنکه فرهنگ بر هر چیزی مقدم است، بدون شک بالاترين‌ و والاترين‌ عنصری كه‌ در موجوديت‌ هرجامعه‌ دخالت‌ اساسی دارد، فرهنگ‌ آن‌ جامعه‌ است و هويت‌ و موجوديت‌ آن‌ جامعه‌ را تشكيل‌ می‌‎دهد با انحراف‌ فرهنگ‌ هرچند جامعه‌ در بعدهای اقتصادی، سياسی، صنعتی و نظامی قدرتمند باشد، ولی پوچ‌ و ميان‌تهی است.

استقلال‌ و موجوديت‌ هرجامعه‌ از استقلال‌ فرهنگ‌ آن‌ نشأت‌ می‌گيرد و ساده‌انديشيی است‌ كه‌ گمان‌ شود با وابستگی فرهنگی استقلال‌ در ابعاد ديگر يا يكی از آنها امكان‌پذير است، بی جهت‌ نيست‌ كه‌ هدف‌ اصلی استعمارگران‌ كه‌ در رأس‌ تمام‌ اهداف‌ آنان‌ است‌ هجوم‌ به‌ فرهنگ‌ جوامع‌ زير سلطه‌ است.

بر این اساس با توجه به این مولفه مهم، دولت و مسئولان فرهنگی جامعه با سرمايه گذاری در جهت ترويج ارزش‌ها، هنجارهای بومی و استفاده از هر آنچه که می‌تواند به غنای فرهنگی جامعه کمک کند می‌توانند مانع از نفوذ فرهنگی غرب و ايجاد ضررهای جبران ناپذير شوند.

گزارش از سمانه حسن خانی

انتهای پیام/